Што там і казаць, няпроста жылося раней. Прыходзілася і працаваць з ранку да вечара, і дзяцей шмат гадаваць, і панам заўжды дагаджаць. Але людзі не адчайваліся. Жартавалі з сябе і суседзяў, паноў і чыноўнікаў высмейвалі, і жыццё здавалася ўжо не такім сумным і цяжкім.

Самымі папулярнымі ў мінулым былі анекдоты сацыяльнай накіраванасці. Народ смяяўся над разбэшчанымі і баязлівымі панамі, над чыноўнікамі-хабарнікамі, суддзямі-кручкатворамі. Пры гэтым просты беларус у такіх анекдотах паказваўся нашмат разумнейшым і хітрэйшым за багачоў.

У селяніна забалела вуха — пачырванела, распухла. Убачыў яго пан і кажа:
— Ты што, у асла такое вуха пазычыў?
— Так, пане, — адказаў селянін. — Яго ж розум узялі вы, а мне гэта толькі і засталося.

Папулярнасцю карысталіся і анекдоты пра духавенства. Вядома, у жыцці да святароў у большасці выпадкаў ставіліся з павагай, але не ўсе яны былі набожнымі і справядлівымі. У анекдотах яны паказваліся п’яніцамі, распуснікамі, зладзеямі і ашуканцамі.

У народных анекдотах і жартах высмейваліся заганы і простых людзей. Крытыкаваліся гультайства, нядбайства і часцей за ўсё п’янства, якое прыносіла нямала бяды і самім п’яніцам, і іх родным.

— Чаму гэта, кум, як п’еш гарэлку, заплюшчваеш вочы?
— Бачыш, кум, я прысягнуў жонцы, што на гарэлку ніколі глядзець не буду.

Шмат анекдотаў нашы бабулі з дзядулямі сачынялі пра салдатаў-маскалёў. Прычым паказваліся яны дваяка. У адных анекдотах гэта былі спрытныя і знаходлівыя хлопцы. У другіх — злодзеі і ашуканцы.

Начаваў салдат у бабкі, а як ішоў, то гуску ўкраў. Даганяе яго бабка.
— Служба, пачакай!
— А што, бабуля, мне скажаш?
— Та гуску маю аддай!
— Ах, ты бач! Дык гэта гуска? Які ж я дурны! Вазьмі, бабка: ей-ей, думаў, што гэта гусак!

Цікавыя анекдоты, дзе беларусы смяюцца самі з сябе ці сваіх суседзяў. У такіх жартах героі паказваюцца прасцякамі ці нават дурнямі. Асабліва шмат такіх анекдотаў, як піша фалькларыст Анатоль Фядосік, было на Палессі. Найбольш вядомыя сёння — маркаўскія анекдоты (вёска Маркавічы знаходзіцца ў 40 кіламетрах ад Гомеля) і аўцюкоўскія (у вёсках Вялікія і Малыя Аўцюкі сёння праводзіцца нават фестываль сатыры і гумару). Персанажы такіх анекдотаў цягнуць на страху карову, каб паела траву, якая там вырасла, носяць у хату без акон сонечнае святло ў рэшаце, сякуць пад сабою сук, сеюць соль і іншае. У аснове ўсіх гэтых анекдотаў была незласлівая насмешка з людзей той жа або суседняй вёскі. Але якімі б вострымі не былі насмешкі, сяляне часцей за ўсё не крыўдзіліся і ўспрымалі іх як наўмысна выдуманыя для смеху.

— Як аўцюкоўцы мыюць спіну?
— Намыльваюць сцяну і труцца спінай, пакуль яна чыстай не стане.

Дык што, спытаеце, беларусы самі сябе выстаўлялі дурнямі? Наадварот, такія анекдоты — прыкмета розуму і духоўнай сілы беларусаў, што дазвалялі ім пасмяяцца з саміх сябе. Ды не толькі з сябе. Вось праўду кажуць пра талерантнасць беларусаў. Нават у анекдотах не забывалі яны пра іншыя народы — цыганоў, мазураў, немцаў, якім таксама прыпісваліся недарэчныя ўчынкі, смешныя паводзіны.

— Цыган, твайго бацьку злавілі.
— Дзе?
— У каморы.
— Вось дзіва! У каморы кожнага зловіш. А вы яго ў поле пусціце і тады лавіце!

Канечне, у гэтым смеху нават намёку няма на нацыянальную непрыязнасць ці ўзлаванасць. Беларусы аднолькава смяюцца з саміх сябе і з людзей іншых нацыянальнасцей. Проста ўмеюць і любяць гэта рабіць.