Краязнаўства: Двойчы знішчаны і адроджаны

Стварэнню краязнаўчага музея Баркалабаўскай СШ папярэднічала шырокая пошукава-краязнаўчая патрыятычная работа ўсе 60-я гады мінулага стагоддзя. Кожны клас (піянерскі атрад) атрымліваў заданне да канца года прадстаўляць краязнаўчыя матэрыялы.

Асаблівую ролю ў зборы краязнаўчых матэрыялаў адыграла разам са мною гісторык школы Куляшова Ганна Пятроўна. Яна аб’яднала вакол сябе вялікі актыў са школьнікаў-краязнаўцаў, кіравала ўсёй работай па краязнаўству. Масавы характар прыняла пачатая ў 80-х гадах перапіска актывістаў краязнаўчага музея з былымі воінамі 110-й Верхнедняпроўскай стралковай дывізіі, вызваляўшай вёску Баркалабава. Больш 40 ветэранаў дывізіі прыслалі школьнікам свае ўспаміны, некаторыя нават па некалькі пісьмаў. Кіраўнік Ганна Пятроўна і актывісты краязнаўчай работы прайшлі многія кіламетры дарог раёна, партызанскіх сцежак, у тым ліку і тых месцаў, дзе яна, будучы сямігадовай, правяла амаль год (1943-44) разам з партызанамі ў лесе.

З маёй дапамогай яна авалодала майстэрствам фатаграфавання. Усё, што ў паходах  заслугоўвала ўвагі, найбольш важныя сустрэчы з людзьмі, гістарычныя месцы і г. д., заносілася на фотаплёнкі.

Я пісаў летапісы, дапамагаў афармляць альбомы, аддрукаваў сотні фотаздымкаў, перафатаграфаваў дзесяткі фотакартак: удзельнікаў рэвалюцый 1905 і 1917 гг., фотаздымкі мясцовых кіраўнікоў апошніх дзесяцігоддзяў, перадавікоў калгаснай вытворчасці, камунараў Сарочынскай камуны, ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны, кіраўнікоў партызанскага руху, загінуўшых абаронцаў Радзімы; зрабіў фотакарткі гістарычных месцаў і праваслаўных святыняў, вядомага ва ўсёй Беларусі Баркалабаўскага Свята-Узнясенскага жаночага манастыра розных гадоў, фотакопіі гістарычных дакументаў, напрыклад, занатаваны «Фундуш пана Статкевіча на Баркалабаўскі манастыр» з кнігі, прысланай з Мінска, і г. д.

Вялікую дапамогу музею ў падборы фатаграфій аказаў фотакарэспандэнт газеты «Маяк Прыдняпроўя» Валянцін Антонаў.

Доўгія гады з Баркалабаўскім гісторыка-краязнаўчым музеем сябраваў Даніла Абрамовіч, вядомы ў раёне краязнаўца, выступаў перад вучнямі, многія пошукі наладжвалі сумесна. У школу прыязджала доктар гістарычных навук Вайтовіч Н. — даследчыца «Баркалабаўскага летапісу», вяла з музеем перапіску. Дзякуючы ёй мы ўпершыню прачыталі ўрыўкі з гэтага выдатнага помніка летапісання.
Паралельна вялася шырокая навукова-даследчая работа. З глыбінь стагоддзяў перад намі паўсталі велічныя постаці нашых славутых продкаў, якія самааддана служылі Радзіме, якімі мы ганарымся і імкнёмся быць дастойнымі іх.

Багатая і адметная гісторыя Баркалабаўскага краю патрабавала выхаду к людзям, яна павінна была стаць вядомай ім, гордасцю школы і вёскі. Накопленыя матэрыялы ўражвалі кожнага, хто з імі сутыкаўся.

Было прынята рашэнне аформіць гісторыка-краязнаўчы музей у кабінеце гісторыі, які размяшчаўся ў найбольшым школьным пакоі. Планавалася абсталяваць чатыры стэнды: «Наш край у 1905 і 1917 гг.», «Гісторыя Баркалабава», «Камуна імя Карла Лібкнехта», «Вялікая Айчынная вайна ў нашым краі». Першым аформілі стэнд аб Сарочынскай камуне ў 1969 г. к 50-гадоваму юбілею камуны. I ён адразу  атрымаў пахвалу. Пры разборы праведзенага свята сакратар Быхаўскага РК КПБ па ідэалогіі сказала, што школа да юбілею камуны падрыхтавалася лепш другіх.

Да 1974 года афармленне музея закончылі. Аб ім адразу сталі пісаць газеты. «Магілёўская праўда» змясціла вялікі артыкул пра музей і Сарочынскую камуну. «Маяк Прыдняпроўя» таксама пісаў пра Баркалабаўскі гісторыка-краязнаўчы музей. Водгукі  ішлі пахвальныя. Вельмі задаволенай работай музея і гуртка «Музейная справа» засталася прадстаўнік абласнога цэнтра фізвыхавання і спорту Караленка. Яна вельмі ўзрадавалася, калі ўбачыла на стэндзе фотакартку свайго бацькі — аднаго з кіраўнікоў партызанскага руху на Быхаўшчыне Паўла Караленкі.

Краязнаўчаму музею амаль штогод прысуджаліся дыпломы і граматы, ён займаў прызавыя месцы ў раёне, вобласці і нярэдка ў рэспубліцы. 3 таго часу захавалася толькі дзве ўзнагароды: Дыплом I ступені, якім Міністэрства асветы Беларускай ССР узнагародзіла кіраўніка музея Куляшову Г.П., такі ж Дыплом I ступені атрымаў наш гурток «Музейная справа» у 1983 г. за актыўны ўдзел у экспедыцыі піянераў і школьнікаў «Мая Радзіма СССР».

Музей стаў цэнтрам патрыятычнага выхавання вучняў. У ім праводзіліся ўрокі мужнасці, сустрэчы з ветэранамі Вялікай Айчыннай вайны і працы, сарочынскімі камунарамі, з вядомым краязнаўцам Быхаўшчыны Абрамовічам Д.М. Запомніліся вучням, зрабілі на іх вялікае ўражанне аповяды аб вайне ўдзельніка Сталінградскай бітвы Валькоўскага К.Г., бо з іхняга палка  жывым тады застаўся толькі ён адзін; абаронцы Масквы Валькоўскага Ф.М., былога ваеннага марака Клімава А.П., іншых землякоў.
У 1985 годзе здарылася неверагоднае: гісторыка-краязнаўчы музей школы быў знішчаны, нягледзячы на тое, што ён выдатны помнік абаронцам Радзімы і гераічным подзвігам землякоў, захавальнік слаўнай гісторыі Баркалабаўскага краю, велічных спраў Баркалабаўскага Свята-Узнясенскага жаночага манастыра — месцазнаходжання важнейшай святыні Беларусі цудатворнай іконы Баркалабаўскай Божай Маці.

Новае кіраўніцтва школы зняважліва аднеслася да набыткаў школы, вучнёўскага і настаўніцкага калектываў, іх 50-гадовай працы па краязнаўству, да багацейшай гісторыі роднага краю. Фотакарткі, фотадакументы і іншыя матэрыялы былі сарваны са стэндаў, а самі стэнды выкінуты ў дапаможнае памяшканне. Сцены кабінета гісторыі пабялілі і з гонарам паказалі работнікам метадычнага кабінета з раёна, якія іх «старанне» ўхвалілі. Але ж можна было паступіць інакш — абачліва і разумна знайсці належнае месца ў школе для музея, захаваць магутны сродак  выхавання вучняў у павагі да  гераічных спраў сваіх продкаў.

Віктар КУЛЯШОЎ,
краязнаўца і заснавальнік музея, вёска Залахвенне.

(Працяг будзе.)

Последние новости

ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Сотрудники прокуратуры Быховского района приняли участи в республиканской добровольной акции «Аднавiм лясы разам»

29 марта 2024
КАЛЕЙДОСКОП

К 80-летию освобождения от немецко-фашистских захватчиков утверждена эмблема, отражающая силу и непокоренность народа-победителя

29 марта 2024
ТЕХНОЛОГИИ

Пользователи Тelegram из Беларуси смогут ограничивать круг тех, кто может присылать им личные сообщения

29 марта 2024
В МИРЕ

В Минэнерго Украины заявили о массированной атаке на объекты энергетики

29 марта 2024
ОБЩЕСТВО

Скончался пострадавший во время теракта в «Крокусе» белорус, за жизнь которого боролись врачи

29 марта 2024
ОБЩЕСТВО

Свыше 22 тыс. граждан Украины прибыли в Беларусь с начала 2024 года

29 марта 2024
КУЛЬТУРА

Итоги XVII Международного молодежного театрального форума «М.@rt.контакт» подвели в Могилеве

29 марта 2024
ОБРАЗОВАНИЕ

Выпускные вечера в школах Беларуси пройдут 14 июня

29 марта 2024
ГЛАВНОЕ

29 марта пройдёт Единый день безопасности дорожного движения

29 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Как белорусы будут работать и отдыхать в мае 2024

28 марта 2024

Архивы

Рекомендуем

ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Быховские правоохранители в течение суток раскрыли уголовное преступление

25 марта 2024
ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

Как в условиях модернизации Быховской ЦРБ оказывается медицинская помощь жителям района

25 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быховском районе горела баня

26 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быхове чествовали лучших работников коммунальной сферы

21 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

На Быховщине состоялось очередное заседание комиссии по содействию занятости населения райисполкома

20 марта 2024
КУЛЬТУРА

Быхаўчан запрашаюць на тыдзень традыцыйнага мастацтва

21 марта 2024
ГЛАВНОЕ

Сергей Антонов, известный быховчанам своими писаниной и видосиками на экстремистских каналах, подался в бега

20 марта 2024
ОБРАЗОВАНИЕ

Единый урок, посвященный годовщине трагедии в Хатыни, пройдет 22 марта во всех школах Беларуси

22 марта 2024