Свадьба русского поэта Сергея Есенина и американской танцовщицы Айседоры Дункан и похороны Александра Суворова. Спуск на воду легендарного крейсера «Аврора» и избрание Михаила Горбачева председателем Верховного Совета СССР… Месяц май богат на исторические события и даты. А что же происходило в последний месяц весны на Быховщине? Листаем подшивки районной газеты.

Год 1946-й. «Упершыню пасля пабеданоснага заканчэння Вялікай Айчыннай вайны праведзена Першае мая — ва ўмовах мірнага жыцця, заваяванага ў цяжкай барацьбе з ворагам. Генералісімус Совецкага Саюза І. Сталін загадаў 1 Мая зрабіць салют у Маскве, у сталіцах саюзных рэспублік дваццаццю артылерыйскімі залпамі».

«З першых дзён гэтага месяца пачалася дэмабілізацыя трэцяй чаргі. Дзесяткі воінаў-землякоў з радоў гераічнай Чырвонай Арміі вярнуліся ў свой родны горад і калгасныя вёскі. Амаль усе дэмабілізаваныя — гэта заслужаныя воіны. Іх грудзі ўпрыгожваюць баявыя ордэны і медалі».

А «калгаснікі сельгасарцелі «Рэволюцыя» абавязаліся вырасціць ураджай бульбы не менш 1000 пудоў з кажнага гектара пасеваў. Пасадка 62 гектараў бульбы праведзена за 6 рабочых дзён, адборнымі клубнямі, на добраапрацавнай глебе».

«У мэтах прыцягнення дадатковых сродкаў на аднаўленне і развіццё народнай гаспадаркі СССР Совет Міністраў пастанавіў выпусціць Дзяржаўную пазыку на суму 20 мільярдаў рублёў тэрмінам на 20 год.

З вялікім натхненнем сустрэлі выпуск новай Пазыкі калгаснікі Макранскага сельсовета. Аддадзім свае зберажэнні ў пазыку роднай совецкай дзяржаве! Усе, як адзін, падпішамся на Пазыку! — заклікаюць яны. У першыя дзве гадзіны сума падпіскі дасягнула 22 тысяч рублёў. А ўсе рабочыя чыгуначнай станцыі Быхаў падпісаліся на суму не менш месячнага аклада».

«Час надыйшоў. За справу, таварышы кукурузаводы!» — заклікаў «Сцяг працы» ў маі 1961 года.

«У сельскагаспадарчай арцелі «Рэвалюцыя» ў 1960 годзе было атрымана з кожнага гектара па 811 цэнтнераў кукурузнай масы… Сапраўднымі майстрамі-кукурузаводамі сталі Васіль Панчанка з калгаса імя Леніна і Віктар Індзюкоў з калгаса «Рэвалюцыя». Сакрэт іх поспеху заключаецца ў тым, што плошчы пад кукурузу былі старанна апрацаваны, кожны гектар глебы атрымаў 35-40 тон торфа-гноевых кампостаў. Сяўба праводзілася толькі квадратна-гнездавым спосабам».

Бросается в глаза необычный заголовок газетной статьи: «Ганебнае паражэнне». Это небольшая, но очень эмоциональная заметка о первой календарной игре в футбол. «Таварыш! Ты павінен зразумець, што значыць для балельшчыка першы матч у сезоне і, прытым, на новым стадыёне… На полі — каманды райпрамкамбіната на чале з вопытным спартсменам Алегам Ланіным і футбалісты з аўтабазы… Капітан футбалістаў аўтабазы Бычкоў, застаўшыся адзін на адзін са сваім вратаром, б’е па сваіх жа варотах, першы раз за ўсю гульню і прытым моцна і дакладна… 5:0 у карысць прамкамбіната закончылася гульня. Справа ў тым, што капітан каманды Бычкоў выйшаў на поле п’яным, брыдкасловіў».

Привлекает внимание также одно из об’явлений, напечатанных в районной газете.

«Магазин №10 доставляет продовольственные товары на дом за дополнительную плату». Так, например, заказ до 8 кг на расстояние до 2 км доставляется за 20 копеек, до 16 кг — за 30 копеек. На расстояние от 2 до 5 км — за 30 и 40 копеек, соответственно.

Оторваться от чтения подшивок «Маяка Прыдняпроўя» разных лет очень трудно. Мелькают события и лица, знакомые имена и праздничные мероприятия. Действительно, на страницах районной газеты отражена настоящая жизнь земляков, их будни и праздники и удивительные — для нас сегодняшних — повседневные дела. 

Год 1972-й. «Зноў клад» — сообщает районная газета.

«У вёсцы кузькавічы на прысядзібным участку пенсіянера Л.Яндоўскага знойдзен клад — 250 рускіх сярэбраных манет 19-га стагоддзя. Амаль 150 год хаваў гліняны гаршчок свій скарб, які цяпер стане каштоўнасцю музея».

А «ў Нова-Быхаўскай сярэдняй школе адбыўся мітынг салідарнасці са змагаючымся В’етнамам. Вучні гнеўна выступілі супраць агрэсіі ЗША ў Індакітаі, супраць бамбардыровак Паўночнага В’етнама. Вучні вырашылі арганізаваць некалькі нядзельнікаў і заробленыя грошы перадаць у фонд міру, кожнаму вучню школы сабраць па 3 кілаграмы лекавых раслін у сухом выглядзе і перадаць дзіцячаму шпіталю ў Ханоі, выслаць рабятам В’етнама пасылкі з паперай, пісьмовымі прыладамі».

«За высокія дасягнутыя паказчыкі па вырошчванню зернявых, ільновалакна і льносемя да ўдзелу ў Выстаўцы Дасягненняў Народнай Гаспадаркі СССР прадстаўлен Быхаўскі раён». Таксама ў маі 1972-га года «Граматамі Вярхоўнага Савета Беларускай ССР узнагароджаны арганізатар пазакласнай і пазашкольнай выхаваўчай работы СШ №3 г. Быхава Зінаіда Азімуратава, галоўны інжынер Быхаўскага хлебазавода Зінаіда Сярова і камсамольская арганізацыя калгаса “18 партз’езд”».

Май 1985 года ознаменовался еще одной значимой победой быховских тружеников. «Калгас “Беларусь” стаў пераможцам рэспубліканскага сацыялістычнага спаборніцтва за лепшыя вынікі вытворча-эканамічнай дзейнасці. Пераможца заносіцца на рэспубліканскую Дошку гонару і ў Кнігу летапісу працоўных здзяйсненняў».

В мае 1985 года руководство СССР решило «отрезвить» население и привить ему стремление к здоровому образу жизни, в связи с чем была начата широкомасштабная антиалкогольная кампания. Вот как писала об этом районная газета:

«Норма жыцця — цвярозасць. Працоўныя нашага раёна, як і ўсе савецкія людзі, з вялікім адабрэннем успрынялі дакументы ЦК КПСС, Савета Міністраў СССР, Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР па пераадоленню п’янства і алкагалізму. Людзі заяўляюць, што агульнымі намаганнямі мы выкаранім п’янства з жыцця нашага грамадства».

«Сапраўдным святам стаў конкурс аператараў машыннага даення кароў гаспадарак раёна. Пераможцамі конкурсу сталі Н.М.Зацімава з саўгаса “Кіпячы”, В.П.Міласердная з племзавода “Вараніно”, В.П.Смалячкоў з калгаса “Радзіма” і В.М.Дзенісевіч з саўгаса “Ямнае”. Яны былі ўзнагароджаны грашовымі прэміямі».

«На палях славы» — отдельная рубрика районной газеты, в которой рассказывалось о трудовых достижениях быховских аграриев. Так, например, «у саўгасе “Быхаўскі”, як і ў іншых гаспадарках раёна, ёсць сваё поле народнай славы. На ім у грозныя гады Вялікай Айчыннай вайны здзейснілі свой неўміручы подзвіг партызаны-камсамольцы. Поле размяшчаецца каля вёскі Кучын. На гэтым полі ў 16 гектараў вырошчваюць бульбу механізатары звяна, якое ўзначальвае Міхаіл Рудакоў. Механізатары плануюць атрымаць на полі народнай славы з кожнага гектара пасеваў не менш 300 цэнтнераў клубняў».

А «калектыў Быхаўскага філіяла Рослаўскага завода алмазных інструментаў з году ў год перавыконвае даведзеныя вытворчыя заданні. Добра працуюць майстар А.Аляксееў, аператар А.Максімаўцоў, замацоўшчык алмазаў П.Петрачкоў, шліфоўшчыца Р.Жледа, электраналадчык М.Шаўбанаў».

В мае 1996-го года, как писала районная газета, «у мэтах падтрымання належнага санітарнага стану горада распараджэннем раённага выканаўчага камітэта забаронены праезд гужавога транспарту па цэнтральнай вуліцы горада, якая носіць імя Леніна. Адначасова забаронены выпас жывёлы ў цэнтральнай частцы горада».

Соревнования юных инспекторов дорожного движения в нашем районе давно стали традиционными. А вот как они проходили и главное, чем закончились, в 1996 году:

«У спаборніцтвах прынялі ўдзел рабяты амаль усіх школ раёна. Спаборніцтвы ўключалі ў сябе велаэстафету і тэарэтычную частку. Пераможцамі сталі каманда СШ №3, СШ №2 і СШ №1. Каманды-прызёры атрымалі па матацыклу!»

Еще одна традиция — проведение районной спартакиады сельских Советов. Вот как она проходила в 1997-м году:

«Команды соревновались на городском стадионе в эстафетах 4х100 метров, 4х400 метров, 4х800 метров, игре в шашки, гиревом спорте, армрестлинге, волейболе. В итоге первое общекомандное место заняла команда Следюковского сельского Совета. Второй стала команда из Обидович и третьей — команда из Лудчиц. Всего в соревнованиях участвовали команды всех 15 сельских Советов, объединившие около 350 человек. Соревнования были хорошо организованы. Играл духовой оркестр. Работали буфеты. Учащиеся СШ №1 организовали концерт художественной самодеятельности».

В мае 2003 года «в культурной жизни Быховщины произошло неординарное событие. В ДК микрорайона Быхов-1 состоялось выступление духового оркестра Детской школы искусств, который давал концерт на предмет присвоения звания “Образцовый”. Оркестр выдержал испытание. Упорный труд дал свои результаты: решение жюри было положительным».

«Где вы, королевы?» — логично возникает вопрос после прочтения заметки «Есть королевы и у нас». В мае 2003-го года в Быхове с участием старшеклассниц прошла конкурсная шоу-программа “Королева весна”. Вспоминаем имена победительниц: Мисс Вдохновение – Мария Сивакова (СШ №2), Мисс Очарование – Ирина Савич (СШ №1), Мисс Утонченность – Елена Луговская (СШ №2), Мисс Шарм – Наталья Ажевская (СШ №3), Мисс Триумф – Галина Кадол (областной лицей). Титул Королевы Весны завоевала ученица СШ №3 Любовь Иванова.

(Продолжение следует.)