101 займальны факт з гісторыіі Быхаўшчыны

101 займальны факт з гісторыіі Быхаўшчыны

У Магілёве, пры падтрымцы раённай арганізацыі грамадскага аб’яднання “Беларускі фонд міра”, пабачыла свет кніга дырэктара Быхаўскага гісторыка-краязнаўчага музея Сяргея Жыжыяна “101 займальны факт з гісторыіі Быхаўшчыны”. Яна ўтрымлівае 101 фатаздымак з ілюстрацыямі, многія з якіх друкуюцца ўпершыню.

У прадмове да кнігі вядомы на Магілёўшчыне і ў краіне гісторык-краязнаўца, член Саюза пісьменнікаў Беларусі Мікола Барысенка піша: “Нягледзячы на малады ўзрост, Сяргей Жыжыян добра вядомы сярод гісторыкаў-краязнаўцаў, педагогаў і пошукавікоў Магілёўшчыны. “Быхаўскія краязнаўчыя чытанні, якія ён арганізаваў і рэгулярна праводзіць у раёне, сталі ўжо візітнаю карткаю роднага краю. Яго нястомная, крапатлівая праца па вывучэнню роднай зямлі прынесла свае першыя літаратурныя плады ў выглядзе кнігі, якую чытач трымае ў руках.

Гэта выданне — не проста збор займальных фактаў, гэта нешта большае, аб’ядноўваючая ў сабе велізарны пласт гісторыі і культуры Быхаўшчыны. Апісанне гістарычных асоб, падзей мінулага, помнікаў строга выверана дакументальна і, што сёння найбольш важна і рэдка сустракаецца, носіць культурна-асветніцкі характар. Несумненна, выбраны аўтарам жанр пабудаваны на такім багатым матэрыяле, стане яркім прыкладам трапяткіх адносін і любові да сваёй Радзімы, будзе добрай асновай для выхавання патрыятызму ў маладога пакалення рэгіёна”.

Асабіста я часта сустракаюся з Сяргеем Піліпавічам, нямала даведаўся ад яго пра гісторыю роднай Быхаўшчыны, але калі ўзяў падораную ім кніжку, то і для сябе знайшоў нямала цікавага. Да прыкладу тое, што ў 1873 годзе нейкі штабс-капітан Нечаеў, які квартараваў у вёсцы Новы Быхаў ад няма чаго рабіць раскапаў курганы, дзе знайшоў чатыры срэбранікі часоў праўлення Кіеўскага князя Уладзіміра Святаслававіча (980-1000) і арабскі дырхем Нуха ібн Мансура (976-997). Той нечаканай знаходцы здзівіўся не толькі сам штабс-капітан, а і ўвесь навуковы свет Расійскай імперыі, калі ягоныя знаходкі археолаг Н.М. Турбін перадаў Маскоўскаму археалагічнаму таварыству. Срэбранікі князя Уладзіміра і тады былі вялікай рэдкасцю, а цяпер яны зусім уражваюць археолагаў, нумізматаў, бо па розных інфармацыйных крыніцах у свеце ёсць ад 20 да 80 такіх манет. Але ніяк не болей сотні экземпляраў.

Да нядаўняга часу я лічыў, што назва нашага горада Быхава паходзіць ад словазлучэння “Быў хоў”. І вось даведаўся пра гіпотэзу, па якой сваю назву Быхаў атрымаў ад слова “бух (бых) авіца” — так у Сярэднявеччы называліся гарматы, якія цяпер скрыжаваны на гербе горада. Але, піша Сяргей Жыжыян, мала хто ведае, што гербам Быхава на працягу 1862 года, мог стаць зусім іншы эскіз. Яго ў канцы 90-х гадоў мінулага стагоддзя скарыстала адна з расійскіх фірм па вытворчасці значкоў у серыі з гербамі гарадоў былога СССР, вельмі папулярнай сярод калекцыянераў-фолерыстаў. Быў выпушчаны менавіта такі значок Быхава з гербам, эскіз якога апісвае аўтар.

Цікавы таксама факт аб тым, што ў першай палове ХІХ стагоддзя ў Быхаве жыла муза вялікага рускага паэта Аляксандра Пушкіна — Ганна Пятроўна Керн. Гэта ёй прысвечаны ўсім вядомы верш “Я помню чудное мгновенье…”, напісаны ў 1825 годзе.

У няпоўныя 17 гадоў юную прыгажуню выдалі замуж за 52-гадовага генерала Ермалая Керна, чыя 2-я дывізія ў жніўні 1820 года была расквартаравана у Старым Быхаве, як тады называўся наш горад, і па 1823 год. Сам генерал з сям’ёю жыў у замку…

Сяргей Жыжыян поўнасцю прыводзіць артыкул А. Анапрыенкі “Рэвізор”, надрукаваны ў часопісе “Русская старина” за лістапад 2013 года.

Прыводзіць таму, што выкладзеныя ў ёй падзеі 1885 года адбываліся ў Старым Быхаве,а пазней другі класік рускай літаратуры — Мікалай Васільевіч Гогаль — напісаў па іх свой знакаміты “Рэвізор”.

Аўтар кнігі паказвае таксама факты развіцця на Быхаўшчыне аптэчнай, музейнай справы, меліярацыі, з’яўленне ў горадзе першага аўтамабіля, а таксама прызямленне тут славутага рускага авіятара Пятра Несцерава падчас ягонага пералёту з Кіева ў Санкт-Пецярбург.

Гэтае выданне, несумненна, актуальнае, цікавае, разлічанае на настаўнікаў, вучняў, краязнаўцаў, усіх тых, хто цікавіцца гісторыяй роднага краю. А ёю, на маю думку, цікавяцца ўсе.

Сяргей ЛЕЎЧАНКА.

Последние новости

ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Как белорусы будут работать и отдыхать в мае 2024

28 марта 2024
ОБРАЗОВАНИЕ

В Минобразования рассказали, введут ли обязательную отработку для платников

28 марта 2024
КАЛЕЙДОСКОП

В Беларуси запретили продажу стирального порошка Ariel и капсул Tide

28 марта 2024
ГЛАВНОЕ

В Беларуси на 1 января 2024 года проживало около 9,15 млн человек

28 марта 2024
НА СТРАЖЕ ЗАКОНА

29 марта – прямая телефонная линия с начальником 11 управления ГУБОПиК МВД

28 марта 2024
ЭКОНОМИКА

Дни Могилевской области пройдут с 29 марта по 22 апреля на ВДНХ в Москве

28 марта 2024
В МИРЕ

Напавшие на “Крокус Сити Холл” были под воздействием наркотических веществ

28 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Карпенко рассказал, как идет формирование ВНС

28 марта 2024
АКТУАЛЬНО

Прямая линия замначальника Могилевского областного управления МЧС Владимира Гореликова пройдет 30 марта

28 марта 2024
АКТУАЛЬНО

Бесплатную консультацию нотариуса можно будет получить 2 апреля

28 марта 2024

Архивы

Рекомендуем

ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Быховские правоохранители в течение суток раскрыли уголовное преступление

25 марта 2024
ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

Как в условиях модернизации Быховской ЦРБ оказывается медицинская помощь жителям района

25 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быхове чествовали лучших работников коммунальной сферы

21 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быховском районе горела баня

26 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

На Быховщине состоялось очередное заседание комиссии по содействию занятости населения райисполкома

20 марта 2024
КУЛЬТУРА

Быхаўчан запрашаюць на тыдзень традыцыйнага мастацтва

21 марта 2024
ГЛАВНОЕ

Сергей Антонов, известный быховчанам своими писаниной и видосиками на экстремистских каналах, подался в бега

20 марта 2024
ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

О мерах предосторожности в паводковый период

15 марта 2024