Калегія камітэта дзяржкантролю прапанавала спаганяць з наймальніка ўвесь кошт навучання спецыяліста, якому было адмоўлена ў працаўладкаванні.

Галоўнае кантрольнае ведамства краіны разгледзела вынікі праверкі мэтавага і эфектыўнага выкарыстання бюджэтных сродкаў сістэмы прафесійна-тэхнічнай (сярэдняй спецыяльнай) адукацыі, а таксама рэалізацыі Дзяржаўнай праграмы развіцця ПТА на 2006—2010 гады.

— На постсавецкай прасторы Беларусь — адзіная дзяржава, якая ў поўнай меры захавала сістэму прафесійна-тэхнічнай адукацыі і забяспечвае кваліфікаванымі працоўнымі кадрамі ўсе галіны народнай гаспадаркі, — заўважыў на пачатку калегіі старшыня Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь Аляксандр ЯКАБСОН. — Разам з тым, Камітэт падчас кантролю сістэмы вызначыў шэраг сур’ёзных праблем, большасць з якіх ляжыць у плоскасці адказнасці мясцовых уладаў. Асноўная частка ўстаноў сістэмы ПТА маюць камунальную форму ўласнасці, але, на жаль, вобласці займаюцца імі па рэшткавым прынцыпе, што недапушчальна.

Якасная падрыхтоўка кадраў у гэтай сістэме непасрэдна ўплывае на сацыяльна-эканамічнае развіццё краіны, падкрэсліў кіраўнік кантрольнага ведамства. 80% працоўных месцаў на прадпрыемствах займаюць выпускнікі ўстаноў ПТА. Дзяржава на гэтыя мэты выдаткоўвае значныя сродкі і патрабуе адпаведнай аддачы ў дасягненні пастаўленай мэты.

— Колькасць фінансавання гэтай сістэмы адукацыі ў 2006—2010 гадах склала толькі 37% ад вылучаных сродкаў, — пракаментавала вынікі праверкі начальнік галоўнага ўпраўлення кантролю за працай галін сацыяльнай сферы Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь Ала МІКАЛУЦКАЯ. — Думаю, калі б мясцовыя органы ўлады надавалі гэтаму пытанню больш увагі, то і вынікі былі б іншыя. Бескантрольнасць прывяла да таго, што вылучаныя грошы не былі засвоены. Фінансаваўся толькі адзін артыкул — набыццё машын і абсталявання. Недастатковасць сродкаў пацягнула іншыя праблемы ў сістэме.

Сярод найбольш вострых — недахоп працоўных кадраў для сельскай гаспадаркі і прамысловасці краіны. У 2010 годзе ўстановы прафесійна-тэхнічнай адукацыі выпусцілі менш, чым трэба выпускнікоў для вёскі — амаль на 4 тысячы, і для заводаў — амаль на 3 тысячы. Хоць у цэлым па эканоміцы запатрабаванні ў колькасці кваліфікаваных працоўных кадраў выкананы.

У той час, як адным галінам народнай гаспадаркі кваліфікаваных працоўных не хапае, іншыя адмаўляюць у працаўладкаванні пасля зробленых заявак. У 2010 годзе амаль 30% ад агульнай колькасці выпускнікоў устаноў прафесійна-тэхнічнай адукацыі не было працаўладкавана. Найбольш “лішніх” выпускнікоў аказалася ў Гродзенскай вобласці.

Сёння наймальнік за адмову ў працаўладкаванні спецыяліста, на якога рабіў заяўку, нясе адказнасць у выглядзе штрафу ў памеры да 50 базавых велічынь. На калегіі КДК была ўнесена прапанова ў такіх выпадках спаганяць з наймальніка ўсю суму бюджэтных грошай, якія былі выдаткаваны на падрыхтоўку спецыяліста.

Дзяржкантроль адзначыў таксама праблему па вяртанні бюджэтных сродкаў ад саміх выпускнікоў. Сёння ад запазычанасці, якая склалася ў выніку, калі малады спецыяліст без уважлівых прычын не даехаў да месца размеркавання, вернутыя толькі 24%. Уся запазычанасць — 625 млн рублёў. Механізм вяртання запазычанасці адбываецца праз суд.

Яшчэ адна вялікая праблема — недастатковы кантроль з боку ўстаноў адукацыі над навучальным працэсам. У Беларусі за тры апошнія гады было адлічана 11,5 тысячы вучняў устаноў ПТА, палова з іх — без уважлівых прычын (на апошніх было выдаткавана 20 млрд рублёў). Сёння на навучанне аднаго толькі навучэнца ўстановы ПТА дзяржава выдаткоўвае каля 20 млн рублёў, яшчэ 6,5 млн складае стыпендыя.

— Мы вызначылі і праблему з кадрамі ў самой сістэме ПТА, — дадала Ала Мікалуцкая. — Сёння там не хапае чвэрці ад патрэбнай колькасці майстроў вытворчага навучання. Адсюль выцякае праблема якасці навучання.

Новая Праграма развіцця ПТА на 2011—2015 гады зменена карэнным чынам — у першую чаргу па аб’ёмах фінансавання, якое цяпер складзе 5,5 трл рублёў (супраць 292 млрд рублёў у мінулую пяцігодку). “Спадзяюся, калі будзе міжведамасная каардынацыя паміж Міністэрствам працы і сацыяльнай абароны, міністэрствам адукацыі, міністэрствамі прамысловасці і сельскай гаспадаркі ў частцы забеспячэння патрэб у кадрах, тады будзе вынік”, — рэзюмавала начальнік глаўка КДК.

Вольга МЯДЗВЕДЗЕВА, Звязда