Лёсы людскія: Векавечныя ўспаміны

Яна толькі нядаўна, 9-га студзеня, адзначыла сваё 99-годдзе. Маючы за плячыма амаль век жыцця, Таццяна Віткоўская (на здымку), тым не менш, мае даволі ясны розум і добрую памяць. У гэтым я ўпэўніўся, калі сустэўся з ёю ў аддзяленні кругласутачнага прабывання ў в. Грудзінаўка ўстановы “Быхаўскі раённы цэнтр сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва”, дзе Таццяна Сяргееўна пражывае апошні дзесятак год.
—Хлусіць не буду, часіны Першайсусветнай вайны, рэвалюцый 1917 года, грамадзянскай вайны ў Расіі асабліва не адклаліся ў маёй памяці, — распавяла ўспаміны доўгажыхарка. —  Сталася так, хутчэй за ўсё, з-за майго малога ўзросту тады, а таксама, відаць, з-за таго, што нашу  Аршаншчыну гэтыя падзеі асабліва не кранулі. Памятаюцца ўжо толькі наступствы таго ліхалецця, што выразіліся праз мноства пакалечаных людзей, асірацелых дзяцей, знявечаныя лёсы сем’яў і гэтак далей.
Спакойнай і архаічнай заставалася мая родная вёска Літусова і ў 20-я гады мінулага стагоддзя, калі сяляне, атрымаўшы ад бальшавікоў зямлю, з усіх сілаў стараліся пашыраць ды развіваць свае саматужныя гаспадаркі, каб пракарміць вялікія сем’і.
У той час я закончыла мясцовую чатырохгодку, хацела вучыцца далей, але тут раптоўна памёр бацька, і жыццё пайшло нашматцяжэй. Да таго ж у хуткасці ажаніўся мой родны брат і пайшоў гаспадарыць асобна. Засталіся мы ўтраіх з маці ды малодшаю сястрою, і тут ужо мне давялося працаваць, лічы, за гаспадара. Умела і рабіла ўсё: арала, сеяла, касіла, даглядала жывёлу і г. д. А гаспадарка мелася немалая — былі каровы, конь, авечкі, мноства іншай жыўнасці.
Але гэтаму, хоць і цяжкаму, але адносна спакойнаму і з пэўнай заможнасцю жыццёўладкаванню, хутка прыйшоў канец — напачатку 1930-х гадоў настаў час масавай калектывізацыі. У нас за самы кароткі тэрмін утварылі калгас, назву якога і цяпер нават памятаю добра — “1 Мая”. Без гвалту ды перагібаў, як потым мякка абазвалі празмернасць самавольства ды сапраўдных рэпрэсій супраць уласнага народу, тут не абыйшлося. У калектыўнай гаспадарцы таксама давялося шмат ды цяжка працаваць, але ўжо не на сябе, а нават незразумела было і на каго. Я і ў калгасе лічылася ў працы на перадавых пазіцыях: пастаянна то ў сценгазеце пра мяне пісалі, то на Дошку гонару заносілі.
Напрыканцы 1930-х гадоў выйшла замуж. Мужа неўзабаве забралі ў войска, а я зноўку стала цягнуць калгасную лямку. Перад самай вайной муж дэмабілізаваўся і пайшоў служыць у міліцыю, дзе працаваў у органах выканання пакаранняў. Калі пачалася вайна, то турму, дзе ён працаваў, разам са штатам і  і зняволенымі перадыслакавалі на ўсход краіны, у горад Салікамск Пермскай вобласці. Паехала туды і наша сям’я.
Умовы для жыцця на новым месцы былі нават для нас невыносныя, не кажучы ўжо пра зняволеных. Узімку мы прасіліся на пастой да мясцовых жыхароў, а ўлетку жылі ў зямлянцы. Сітуацыя яшчэ потым болей ускладнілася, калі ў наш лагер пачалі зганяць этнічных немцаў з Паволжжа і Казахстана. Рабілася гэта ў прэвентыўных мэтах, каб, як баяліся тагачасныя савецкія ўлады, тыя не ўтварылі так званую  пятую калону ў тыле краіны. А гэта ж былі  спакойныя, рахманыя і працалюбівыя людзі. Не маючы адпаведных умоў для жыцця, асуджаныя і прымусовыя перасяленцы гінулі кожны месяц дзесяткамі.
—Не абыйшло страшнае гора і нашу сям’ю, — тут старая цяжка-цяжка ўздыхнула.  — Ад недастатковага харчавання і недахопу лекаў памёр наш адзіны маленькі сынок. Па праўдзе кажучы, пасля гэтага ўсё ў сям’і пайшло наперакасяк. У рэшце рэшт мы разыйшліся — былы муж застаўся ў Перадураллі, а я паехала на радзіму.
У пасляваеннай Беларусі шпаркімі тэмпамі ішло адраджэнне і аднаўленне народнай гаспадаркі, будаўніцтва жылля, таму праблем з працаўладкаваннем ніякіх не мелася. Парабіла каторы час на будоўлях, а потым уладкавалася працаваць на нядаўна пабудаваную БелГРЭС  — флагман тагачаснай энергетыкі рэспублікі. Там пасля паўтара дзесятка гадоў і закончыла сваю працоўную кар’еру.
Да нашай сустрэчы з Таццянай Віткоўскай я пагутарыў з загадчыцаю аддзялення кругласутачнага прабывання Людмілаю Ярмоленка. Тая даўно добра ведае доўгажыхарку, бо старая да гэтага пэўны час жыла ў Грудзінаўцы. Сюды яна пераехала з Аршаншчыны па запрашэнню пляменніка, а калі той памёр, то палічыла за лепшае не замінаць ягоным родным і блізкім.
—Прыклад Таццяны Сяргееўны не адзіны ў тым, што добры догляд і абслугоўванне ў нас забяспечваюць доўгі век пражываючым, — расказвае Людміла Мікалаеўна. — Да нас часта паступаюць, у адрозненне ад гэтага выпадку, зусім занядбаныя і кінутыя блізкімі яшчэ не старыя людзі, якія пасля колькі часу пражывання, лічы, у камфортных, у параўнанні з папярэднімі, умовах, як быццам зноўку нараджаюцца на свет. А пасля праведзенага апошнім часам рамонту аддзялення, аснашчэння яго абсталяваннем і мэбляй установа стала ў плане ўмоў пражывання амаль узорнай.
Напрыканцы сустрэчы  загадчыца прапанавала зрабіць невялікую азнаямляльную экскурсію па аддзяленню, якую хуткім часам давялося прыпыніць, бо ў госці да пражываючых з калядным і навагоднім канцэртам прыехалі валанцёры з клубу “Добрыя сэрцы”, які арганізавалі цэнтр сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва і раённая арганізацыя Беларускага таварыства Чырвонага Крыжа.

 

Мікалай Ахрыменя.

Последние новости

ПРЕЗИДЕНТ

Лукашенко: экономика Беларуси справляется в условиях давления со стороны недружественных государств

28 марта 2024
ОБЩЕСТВО

ЦИК Беларуси зарегистрировал 56 кандидатов в члены Совета Республики

28 марта 2024
ГЛАВНОЕ

Замена убыточных стационарных магазинов на селе автолавками продолжается в Беларуси

28 марта 2024
ЭКОНОМИКА

Ранние яровые зерновые и зернобобовые в Беларуси посеяны почти на 23% площадей

28 марта 2024
КАЛЕЙДОСКОП

65 киви за минуту: что американец сделал с фруктами, чтобы попасть в Книгу рекордов Гиннесса

27 марта 2024
ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

Коклюш: что за болезнь и чем она опасна

27 марта 2024
ТЕХНОЛОГИИ

В Беларуси специалистов по захоронению радиоактивных отходов будут готовить при содействии «Росатома»

27 марта 2024
ЭКОНОМИКА

В Беларуси повышают размер суточных при командировках

27 марта 2024
В МИРЕ

Число пострадавших при теракте в “Крокус Сити Холле” увеличилось до 360

27 марта 2024
ГЛАВНОЕ

29 марта пройдёт Единый день безопасности дорожного движения

27 марта 2024

Архивы

Рекомендуем

ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Быховские правоохранители в течение суток раскрыли уголовное преступление

25 марта 2024
ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

Как в условиях модернизации Быховской ЦРБ оказывается медицинская помощь жителям района

25 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быхове чествовали лучших работников коммунальной сферы

21 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быховском районе горела баня

26 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

На Быховщине состоялось очередное заседание комиссии по содействию занятости населения райисполкома

20 марта 2024
КУЛЬТУРА

Быхаўчан запрашаюць на тыдзень традыцыйнага мастацтва

21 марта 2024
ГЛАВНОЕ

Сергей Антонов, известный быховчанам своими писаниной и видосиками на экстремистских каналах, подался в бега

20 марта 2024
ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

О мерах предосторожности в паводковый период

15 марта 2024