Простыя правілы харчавання

Аб здаровым харчаванні мараць многія, але, што менавіта яно з сябе ўяўляе, дакладна сказаць могуць, мабыць, адзінкі.Англійскі журналіст Майкл Полан шмат гадоў спрабаваў вывесці прыблізныя правілы здаровага харчавання, кантактуючы з калегамі, гастраэнтэролагамі, псіхолагамі і дыетолагамі. Вынікам яго пошукаў стала кніга “Правілы харчавання”.

Вось некаторыя з асноўных парад…

Чым бялейшы хлеб, тым больш шкодна! З пункту гледжання абменных працэсаў нашага арганізма, белая мука мала чым адрозніваецца ад чыстага цукру. Таму не дзіўна, што шматлікія даследаванні пацвердзілі карысць чорнага хлеба: тыя, хто есць у асноўным вырабы з суцэльназерневай сыравіны, жывуць даўжэй і з узростам нажываюць менш хвароб.

Не еш сухія сняданкі, якія афарбоўваюць малако або ваду. Мюслі і розныя шматкі хуткага прыгатавання традыцыйна лічацца адным са здаровых варыянтаў сняданку. Але калі пры пападанні ў вадкасць шматкі мяняюць яе колер, ведайце: у іх поўна шкодных дабавак і цукру. Да таго ж, перапрацаваны яны былі так, што страцілі ўсе свае карысныя ўласцівасці.

Не еш тое, што не прызнала б ядомым твая бабуля. Харчовая прамысловасць не стаіць на месцы — у выніку паліцы нашых крам забіты тым, у чым нашы продкі нават не пазналі б прадуктаў харчавання. Нам падабаецца, а вось нашаму арганізму — не вельмі.

Тое, што вырасла ў агародзе, карысней за тое, што зрабілі на заводзе. З гэтым наўрад ці хто-небудзь будзе спрачацца.

Ежа праганяе голад, а не нуду. Як ні дзіўна, для многіх з нас прыём ежы часта закліканы зусім не на тое, каб супакоіць адчуванне голаду. Мы ядзім ад нуды, каб правесці час, каб супакоіць нервы і нават каб узнагародзіць сябе за што-небудзь. У выніку стаўленне да ежы як да сродку заахвочвання прывяло да ўзвядзення салодкага і тлустага ледзь ці не ў культ; а “заяданне” стрэсаў і нуды — звычайная справа для сучаснага чалавека.

Ежа павінна быць каляровай. Паспрабуйце напоўніць сваю талерку прадуктамі як мінімум 4 розных (лепш — яркіх) колераў — і вы зразумееце, як гэта насамрэч карысна. Па-першае, самымі яркімі НАТУРАЛЬНЫМІ (!) адценнямі валодаюць свежая гародніна і садавіна (у той час як мяса, гарніры і хлеб гэтым пахваліцца не могуць), а па-другое, псіхолагі гавораць, што “рознакаляровасць” у талерцы дапамагае праганяць адчуванне голаду толькі пры адным поглядзе на ежу. Да таго ж спажыванне гародніны рознага колеру гарантуе вам раўнамернае паступленне ўсіх неабходных карысных рэчываў і абароніць ад максімальнай колькасці хвароб.

Стаміўся чытаць склад прадукту? Не еш! Чым больш інгрэдыентаў уваходзіць у склад прадукту, тым большую апрацоўку, хутчэй за ўсё, прайшла сыравіна. А значыць, там шмат кансервантаў, падсалоджвальнікаў, загушчальнікаў, араматызатараў і іншых штучных (непатрэбных арганізму) рэчываў.

Убачыў “страшныя” словы? Не бяры! Дыгліцэрыды, цэлюлоза, ксантанавая камедзь… Вы што, кладзяце падобнае ў свае хатнія стравы? А калі не, не варта дазваляць хітрым вытворцам падкідваць усе гэтыя незнаёмыя кампаненты ў вашу ежу. Харчавікі ж імкнуцца падоўжыць тэрмін жыцця сваёй прадукцыі і зрабіць яе знешнія якасці больш прывабнымі для спажыўца. А ваша задача — выбраць тое, што не будзе ляжаць у страўніку мёртвым грузам і дасць вам максімум пажыўных рэчываў. Вядома, харчовыя дабаўкі былі ўхвалены ўсялякімі кантрольнымі органамі і быццам бы не наносяць шкоды здароўю, але, з іншага боку, нашы продкі тысячы гадоў у вочы не бачылі ніякай ксантанавай камедзі — і былі цалкам шчаслівыя. Навошта ж ісці насуперак шматвяковым звычкам чалавечай натуры і быць ахвярай рэкламы?

Купляй тое, што “схавалі”. Большасць супермаркетаў арганізуюць гандлёвую залу такім чынам, што апрацаваныя (замарожаныя, “узбагачаныя”, хуткарастваральныя і да т.п.) прадукты выкладзены на цэнтральных прылаўках, а свежае і натуральнае схавана па сценках і кутах.

Еш тое, што “паелі” бактэрыі. Уключыце ў свой рацыён прадукты, якія ўжо былі часткова перапрацаваны стрававальнай сістэмай грыбкоў і бактэрый. Напрыклад, кефір, ёгурт, сыр — гэта значыць усё тое, што патрабуе закваскі або браджэння.

Не ўсё тлустае шкодна! Перасмажаныя піражкі і чыпсы — гэта адно, а вось тлустая рыба (ласось, фарэль, сёмга) — зусім іншае. Рыбін тлушч багаты на поліненасычаныя тлустыя кіслоты, якія карысныя для сэрца, нервовай сістэмы і крывяносных сасудаў.

Не еш таго, што не гніе! Доўгі тэрмін захоўвання, як правіла, сведчыць пра больш высокую ступень апрацоўкі — гэта значыць, па-сапраўднаму пажыўная каштоўнасць прадукту зніжана да мінімуму. Да таго ж у ім, хутчэй за ўсё, шмат кансервантаў і іншых хімікатаў; выключэнне складаюць прадукты браджэння (віны, напрыклад) і мёд, які можа захоўвацца і не псавацца дзесяцігоддзямі.

Не давярай пазнацы “абястлушчаны”. Адсутнасць тлушчу ў прадукце зусім не гаворыць пра яго карыснасць. Хуткія вугляводы гэтаксама спрыяюць лішняй вазе, але, у адрозненне ад тлушчаў, яшчэ і не праганяюць голад. Між тым, вельмі многія нізкатлушчавыя або абястлушчаныя прадукты дастаткова каларыйныя — тыя ж сухія сняданкі, тваражкі, марожанае і да т.п. Такой штучна абястлушчанай ежай цяжка наесціся, і ў выніку агульная каларыйнасць вашай “дыетычнай” стравы можа быць нават вышэйшай за яе тлусты аналаг.

Не спяшайся! Мозгу патрабуецца каля 20 хвілін, каб зразумець, што вы наеліся, і паслаць адпаведны сігнал страўніку. Таму чым марудней вы ясце, тым хутчэй наядаецеся.

Правіла булёну. Мясны булён — адна з самых непажаданых страў на вашым стале. Як кажуць спецыялісты, у вадзе выварваюцца ўсе шкодныя рэчывы, якія змяшчаюцца ў мясе, і адно з іх — цяжкі жывёльны тлушч. Менавіта ён спрыяе павышэнню ўзроўню халестэрыну ў крыві, закупорцы сасудаў і наступным інфарктам. Затое суп з агародніны — зусім іншая справа. У ім якраз застаюцца многія пажыўныя кампаненты, якія “выходзяць” з агародніны падчас варэння, таму гэты супчык лепш не зліваць.

Купі меншы посуд. Як паказала брытанскае даследаванне пры ўдзеле некалькіх соцень добраахвотнікаў, людзі, проста замяніўшы ўсе хатнія талеркі на меншыя ў дыяметры, пачынаюць есці ў сярэднім на 22% менш.

Паважай традыцыі. Японская, французская, грэчаская, італьянская… Спрачацца пра тое, якая з нацыянальных кухняў больш “здаровая”, можна доўга. Несумнеўным застаецца адно: любая традыцыйная кулінарыя значна больш карысная, чым сучасная “агульназаходняя” — з сандвічамі, гамбургерамі, смажанымі курынымі крылцамі і газіроўкай. А больш правільна, сцвярджаюць дыетолагі, есці тыя стравы і прадукты, якія лічацца нацыянальнымі ў вашай краіне, у вашым рэгіёне.

Ніколі не еш уволю. Зноў жа: наш мозг не адразу разумее, што страўнік на самой справе поўны. Пакладзіце відэлец да таго моманту, як адчуеце, што ў вас ужо “не лезе”, і адчуванне сытасці прыйдзе ўжо праз 15—20 хвілін.

Не перакусвай на хаду. Амаль усе прадукты, якія прадаюцца ў вулічных палатках, поўныя канцэнтратаў, шкодных тлушчаў і бедныя на пажыўныя рэчывы. Яны падыходзяць для таго, каб проста “пажаваць і заняць рот”, але не змогуць здаволіць голад.

Шукай кампанію. Даследаванні паказалі, што ў адзіноце чалавек з’ядае больш, чым у кампаніі. Калі вы абедаеце з сям’ёй або, напрыклад, з калегамі, паглынанне ежы перастае быць бяздумным працэсам напаўнення страўніка і ператвараецца ў нейкі рытуал са сваімі правіламі і абмежаваннямі.

Тое, што завецца аднолькава на ўсіх мовах, — не ежа! Гаворка ідзе пра бігмакі і чыпсы. Піца і паста, напрыклад, — зусім іншая справа, бо для іх у нас ёсць свае, моўныя аналагі (макарона, адкрытыя пірагі).

Няхай ласунак застаецца ласункам. Няма нічога дрэннага ў тым, каб папесціць сябе нейкімі прысмакамі або падсмажаным мясам. Урэшце, жыццё было б сумным і бязрадасным, калі б складалася з адных абмежаванняў. Але пястота павінна заставацца пястотай, і шакаладныя пірожныя лепш есці менавіта па асаблівых выпадках — на свята, у выхадны або на вечарынцы.

Дарэчы, некаторым людзям рэдкія паслабленні ў плане ежы нават дапамагаюць весці здаровы лад жыцця. Шакаладка або піражок раз у два дні матывуюць на заняткі фітнесам (каб скінуць набраныя калорыі) і ў той жа час забяспечваюць пачуццё задаволенасці ежай.

Часам правілы можна парушаць! У любым выпадку перагінаць палку не варта. Апанаванасць здаровым харчаваннем адмоўна адаб’ецца на вашым псіхалагічным стане, дадасць стрэсаў, а разам з імі — і праблем са здароўем. Увогуле, ва ўсім патрэбна мера, але, як кажуць, і ў захаванні меры — таксама.

Вольга КУЛІНКОВІЧ, Звязда

фото: patstalom.com

Последние новости

КАЛЕЙДОСКОП

К 80-летию освобождения от немецко-фашистских захватчиков утверждена эмблема, отражающая силу и непокоренность народа-победителя

29 марта 2024
ТЕХНОЛОГИИ

Пользователи Тelegram из Беларуси смогут ограничивать круг тех, кто может присылать им личные сообщения

29 марта 2024
В МИРЕ

В Минэнерго Украины заявили о массированной атаке на объекты энергетики

29 марта 2024
ОБЩЕСТВО

Скончался пострадавший во время теракта в «Крокусе» белорус, за жизнь которого боролись врачи

29 марта 2024
ОБЩЕСТВО

Свыше 22 тыс. граждан Украины прибыли в Беларусь с начала 2024 года

29 марта 2024
КУЛЬТУРА

Итоги XVII Международного молодежного театрального форума «М.@rt.контакт» подвели в Могилеве

29 марта 2024
ОБРАЗОВАНИЕ

Выпускные вечера в школах Беларуси пройдут 14 июня

29 марта 2024
ГЛАВНОЕ

29 марта пройдёт Единый день безопасности дорожного движения

29 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Как белорусы будут работать и отдыхать в мае 2024

28 марта 2024
ОБРАЗОВАНИЕ

В Минобразования рассказали, введут ли обязательную отработку для платников

28 марта 2024

Архивы

Рекомендуем

ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

Быховские правоохранители в течение суток раскрыли уголовное преступление

25 марта 2024
ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

Как в условиях модернизации Быховской ЦРБ оказывается медицинская помощь жителям района

25 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быховском районе горела баня

26 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

В Быхове чествовали лучших работников коммунальной сферы

21 марта 2024
ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ

На Быховщине состоялось очередное заседание комиссии по содействию занятости населения райисполкома

20 марта 2024
КУЛЬТУРА

Быхаўчан запрашаюць на тыдзень традыцыйнага мастацтва

21 марта 2024
ГЛАВНОЕ

Сергей Антонов, известный быховчанам своими писаниной и видосиками на экстремистских каналах, подался в бега

20 марта 2024
ОБРАЗОВАНИЕ

Единый урок, посвященный годовщине трагедии в Хатыни, пройдет 22 марта во всех школах Беларуси

22 марта 2024